Güney Afrikalı mucit ve girişimci Elon Musk, dünya yörüngesine 42 bin uydu yerleştirerek, okyanuslar da dahil yeryüzünün en ulaşılamayacak bölgelerine, mevcut internet hızından neredeyse iki kat hızlı, kablosuz devasa bir internet ağını kurmak için kolları sıvadı.
Starlink, merkez üssü ABD’de bulunan özel uzay taşımacılığı şirketi SpaceX’in düşük maliyetli internet sağlamak için geliştirdiği uydu ağı projesine verilen isim… SpaceX uydu-internet önerisi ilk kez SpaceX CEO’su Elon Musk tarafından Ocak 2015’te duyuruldu. Musk, Seattle’da yaptığı konuşmada, 4 bin adet alçak yörünge uydusunun fırlatılması için resmî yazışmaların başlatıldığını açıklamıştı.
Projenin adından o dönemde bahsetmeyen Musk, “Aslında, interneti uzayda yeniden inşa etmek gibi uzun vadeli bir şeyden bahsediyoruz” demişti. SpaceX firması, bu projeyle 12 bin uydudan oluşan bir mega takımuydu ağını kurmayı planlıyordu. Mayıs 2018’de şirket tarafından yapılan açıklamaya göre, proje maliyetinin yaklaşık 10 milyar dolar olması bekleniyor…
ÇILGIN PROJENİN ARDINDAKİ AMAÇ…
Musk’ın uydu sayısıyla ilgili ilk etapta bahsettiği 12 bin sayısı daha sonra arttı. SpaceX CEO’su, sayının 30 bine çıkarılmasını talep etti ve ileride 42 bin olabileceğini belirtiyor. Musk, böylelikle dünya çapında 1 trilyon dolarlık internet bağlantı pazarının bir kısmını elde ederek Mars’ın kolonizasyonu planını gerçekleştirmek istiyor.
Uyduların fırlatılma anının İngiltere’den görüntüsü.
ABD Federal İletişim Komisyonu (FCC) ilk olarak 12 bin adet uydu için Musk’a yeşil ışık yaktı. Ancak, Birleşmiş Milletler Uzay İşleri Ofisi, Musk’ın projesinin bir perspektif içerisinde değerlendirilmesi gerektiğini belirtti. Çünkü dünyanın yörüngesinde an itibarıyla sadece 2 bin adet yapay uydu bulunuyor ve tarih boyunca 9 bin adet uydu uzaya fırlatıldı.
DÜNYAYA DÜŞEBİLECEK YÜKSEKLİK
SpaceX, TinTin A ve TinTin B adındaki ilk iki deneme uydusunu 2018’de sorunsuz bir şekilde uzaya gönderdi. Elde edilen ilk veriler üzerine şirket, resmî kurumlardan uçuşların Federal İletişim Komisyonu’nun onayladığı asıl planlanan irtifadan daha düşük seviyede gerçekleşmesi için izin istedi.
Daha sonra ilk 60 Starlink uydusu, SpaceX şirketine ait Falcon 9 roketiyle 23 Mayıs 2019’da uzaya gönderildi. Yaklaşık 550 kilometre uçuş yüksekliğine başarıyla ulaşan uydular, bu yükseklikte işlevini yitirdiklerinde, atmosfer direnci ile dünyaya düşebilecek. Bu sayede uyduların uzayda, çöp olarak dolaşmasının önüne geçilebilecek.
UYDULAR NASIL ÇALIŞIYOR?
Sky & Telescope dergisine göre, her bir Starlink uydusu yaklaşık 260 kilogram ağırlığında ve ortalama bir masa büyüklüğünde. Starlink uyduları, bilgiyi uzay boşluğu üzerinden ışınlayarak internet erişimine imkân sağlıyor. Bu, internet sinyallerini uzak mesafelere ulaştırmak için fiziksel olarak döşenmesi gereken fiber optik kablolardan yüzde 47 daha hızlı ve normalden daha ucuz internet erişimi anlamına geliyor.
Elon Musk.
Mevcut uydu internet ağı, dünyadaki belirli bir noktanın 35 bin 786 kilometre üzerinde yörüngede dönen bir uzay aracı üzerinden sağlanıyor. Ancak bu yükseklikte, veri gönderme ve almada bazı gecikmeler yaşanıyor. Bu nedenle Starlink uydularının dünyaya yakın şekilde oluşturacağı uydu ağı, interneti dünyanın herhangi bir noktasına, hatta okyanus üzerine ve fiber optik kabloların döşenmesinin çok maliyetli olduğu son derece zor ulaşılan yerlere büyük ölçekte ve hızlı bir şekilde ulaştırabilecek. Ayrıca, radyo astronomları, Starlink’in radyo tabanlı antenlerinden manyetik dalga elde etmeyi planlıyor.
Musk, Starlink ağına ait 400 uydunun çalışmaya başladıktan sonra “küçük” düzeyde internet kapsama alanı sağlayacağını, bu düzeyin 800 uydunun işleve geçmesiyle “orta” düzeye çıkacağını açıkladı.
ENDİŞENİN KAYNAKLARI
Projenin büyüklüğü, beraberinde bazı endişeleri de getirdi. Bazı gökbilimciler ve gökyüzü gözlemcileri, yörüngede bahsi geçen ölçekte parlak nesnelerin bulunmasının evreni gözlemlemede sorunlar yaratabileceğini düşünüyor.
İlk uyduların gönderilmesinden birkaç gün sonra gözlemciler, gökyüzünde çizgisel bir ışık demeti gördüklerini raporladı. Starlink uydularının videosunu çekmeyi başaran Hollandalı uydu takipçisi Marco Langborek, “Bu oldukça şaşırtıcı bir manzaraydı ve parlak ‘tren’ görüntüye girdiğinde ‘Owowowow!’ diye bağırıyordum. Beklediğimden daha parlaktılar” dedi.
Uyduların parlaklığı, hem SpaceX hem de astronomi dünyasını şaşırttı. Uydu dizisini görür görmez paniğe kapılan araştırmacılar, 2022’de online erişime açılması planlanan tüm evreni en ince ayrıntısına kadar inceleyecek Vera Rubin Gözlemevi’ndeki (eski adı Büyük Sinoptik Araştırma Teleskopu) gibi çok hassas teleskoplardan elde edilecek görüntülerle ilgili endişelerini dile getirdiler.
ASTRONOMİYİ ETKİLEYEBİLİR
Uluslararası Astronomi Birliği, Haziran 2019’da uydu ağına yönelik kaygılarını dile getirdi. Projenin mevcut ve muhtemel astronomi çalışmaları için ciddi ve zayıflatıcı tehdit oluşturabileceğine değinen birlik, tasarımcı, dağıtımcı ve karar mercilerini, uydu ağlarının etkilerini analiz etmek için işbirliği yapmaya davet etti.
Starlink’in gece gökyüzünde parlaması konusundaki endişeleri gidermeye çalışan SpaceX şirketi, Ocak 2020’de gönderilen üçüncü seri uydularını, parlaklığı azaltmak için siyaha boyadı.
