İşte Nobel Ekonomi ödülünün sırrı: ‘Doğal deneylere öncülük ettiler’ / Haberin Peşinde Urfa
Nobel Ekonomi Ödülü, dün üç iktisatçı arasında bölüştürülürken ödülün ‘doğal deneyler’le ilgilenen bilim insanlarına gitmesi dikkat çekti. Klinik deneylerden farklı olarak toplumu gözlemleyerek deneysel sonuçlar elde eden bilim insanlarının ödülü almış ol…
Nobel Ekonomi Ödülü, dün üç iktisatçı arasında bölüştürülürken ödülün ‘doğal deneyler’le ilgilenen bilim insanlarına gitmesi dikkat çekti. Klinik deneylerden farklı olarak toplumu gözlemleyerek deneysel sonuçlar elde eden bilim insanlarının ödülü almış olması, ekonomi biliminin geleceği açısından da büyük anlam ifade ediyor.
Ekonomistler David Card, Joshua Angrist ve Guido Imbens, ABD fast-food sektöründeki asgari ücret artışlarından Castro dönemi Kübası’ndaki göç olgusuna kadar pek çok alanda gerçek dünyadaki ekonomik etkileri göstermek amacıyla “doğal deneylere” öncülük ettikleri için Pazartesi günü 2021 Nobel ekonomi ödülünü kazandı.
Komitenin açıklamasına göre Card ödülü çalışma ekonomine deneysel katkılarından ötürü, Imbens ve Angrist ise nedensel ilişkilerin analizine yöntemsel katkılarından ötürü elde etti.
DOĞAL DENEY NEDİR?
Peki Card’ın ödül almasını sağlayan ‘doğal deney’ ne anlama geliyor?
Ekonomistler, tıp, fizik kimya gibi bilimlerden farklı olarak sıkı kontrollü klinik deneyler yürütmüyor. İktisat biliminde bunun yerine, diğer sosyal bilimlerde olduğu gibi gerçek yaşam durumları gözlemleniyor.
Nobel komitesi, doğal deneylerin yorumlanmasının zor olduğunu, ancak bu isimlerin sebep ve sonuç konusunda kesin sonuçları çıkarabildiğini ve bu konudaki metodolojik problemleri çözdüğünü belirtti.
ABD’DEKİ İSTİHDAM VE ÜCRET KONULARINI ARAŞTIRDI
Card tarafından 1990’ların başında ABD’nin New Jersey eyaletinde yapılan bir asgari ücret artışının fast-food sektörü üzerindeki etkisi üzerine yapılan bir deney, ekonomideki bu tür artışların her zaman iş kayıplarına yol açması gerektiğine dair geleneksel görüşü alt üst etti. Sonrasında bu deney ABD’de asgari ücret yasası üzerindeki çalışmalar için deneysel kanıt olarak kullanıldı.
Card’ın incelediği bir diğer konu da 1980 yılında dönemin Küba lideri Castro’nun ülkeyi terk etmek isteyen tüm Kübalılara izin vermesinin ABD’deki işgücü üzerinde doğurduğu sonuçlardı. O dönemde Card tarafından yapılan çalışmada Miami’ye çok yüksek oranda göç olmasına rağmen, düşük eğitim düzeyine sahip Miami sakinleri için herhangi bir olumsuz ücret veya işgücü etkisi tespit edilemedi.
“ESKİ EKOL DAHA TEORİKTİ”
Card, Berkeley’in internet sitesine verdiği demeçte, “Bu, ekonomide daha fazla kanıta dayalı analiz elde etmeye çalışmakla ilgili. Çoğu eski ekol ekonomist daha teoriktir, ancak bu günlerde ekonominin büyük bir kısmı daha pratik” dedi.
Ödülün diğer yarısı ise doğal deneylerden yararlanarak neden ve sonuç hakkında kesin sonuçlara varılabileceğini gösterdikleri için Joshua Angrist ve Guido Imbens’e verildi.
DİĞER ÖDÜLLERDEN FARKLI
Resmi olarak Sveriges Riksbank İktisadi Bilimler Ödülü olarak bilinen ve Nobel Ekonomi olarak bilinen ödül, Alfred Nobel’in vasiyeti ile verilen ödüllerin arasında bulunmuyor. Bu ödül, İsveç merkez bankası tarafından Nobel anısına veriliyor. Ödül diğer ödüllerin aksine 1969 yılından bu yana veriliyor.
Bu yılki ödül, Card ve Angrist, Imbest arasında paylaştırılırken Card, 10 milyon İsveç kronu (yaklaşık 1,1 milyon dolar) değerindeki ödülünün yarısını alacak. Ödülün diğer yarısı ise Angrist ve Imbens arasında paylaştırılacak.
