Covid-19 Nedir? / Haberin Peşinde Urfa
Göğüs Ağrısı için bilgi mi arıyorsunuz? Covid-19 Nedir? makalesine göz atın ve Göğüs Ağrısı hakkında daha fazla bilgi edinin
Sars Cov-2 virüsünün neden olduğu hastalığa Covid -19 denir. Sars Cov-2 bir coronavirüstür. Coronavirüsler Coronaviridae ailesindendirler. Günlük hayatta coronavirüsler genellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarına ya da nezleye neden olan ve klinik olarak hafif seyreden hastalıklara neden olan virüslerdir. Sars Cov-2 başlıca solunum yoluyla bulaşır. Sars Cov-2’nin vücudun bir çok hücresinde bulunan ACE-2 denen reseptörlere bağlanabilme yeteneği vardır. Hastalığı önemli yapan faktörler kişiden kişiye çok kolay bulaşması ve önemli sayıda hastada akciğer tutulumu yani covid-19 pnömonisi (zatürresi) yapmasıdır. Covid-19 pnömonisi olanların bir kısmında yaygın akciğer tutulumu nedeniyle ağır solunum yetmezlikleri ve suni solunum cihazına bağlı olarak yoğun bakım takibi gerekli olabilmektedir. Bu hastaların bir kısmı maalesef yaşamlarını kaybedebilmektedirler. Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) web sitesinde yayınlanan bir makaleye göre, Covid 19 hastalığı nedeniyle hastaneye yatanlarda ölüm oranı mevsimsel grip nedeniyle hastaneye yatanlarla karşılaştırıldığında 5 kattan daha fazla olabileceği gösterilmiştir. Diğer yandan tüm Sars Cov-2 virüsü bulaşan hastalara bakıldığında hastaların çoğunda hastalığın asemptomatik şekilde ya da üst solunum yolu enfeksiyonu belirtileriyle seyrettiği gözlenmektedir. Oransal olarak solunum yetmezliği ve ölümle sonuçlanan olgu sayısı az olsa da hastalık hızlı bir şekilde çok fazla kişiye bulaştığı için ağır Covid-19’lu hastaların sayısı da fazla olmaktadır.
Covid-19 nasıl bulaşır?
Sars Cov-2 virüsü ile enfekte bir birey virüs içeren küçük partikül ve damlacıkları öksürük, hapşırık, konuşma vs. ile ortam havasına bıraktığında virüs içeren bu partikül ya da damlacıklar diğer insanlar tarafından solunum yoluyla alınabilirler ve böylece bu bireylere virüs bulaşabilir. Solunum yolu Sars Cov-2 virüsünün temel bulaş yoludur. Bundan başka enfekte kişi tarafında ortam havasına bırakılan ve virüs içeren bu partikül ya da damlacıklar diğer bireylerin ağızlarına burunlarına gözlerine direkt olarak yapışabilirler. Ya da bazen bu partikül ya da damlacıklar çevredeki eşyalara bulaşabilirler. Bu çevredeki eşyalara dokunmak nedeniyle de bulaş olabilir. Eşya teması ile virüs bulaşı olabileceği kabul edilse bile bu olasılık oldukça düşüktür. Solunum yolu ile ağız, burun, üst hava yolları ve akciğerlerin gaz alışverişi yapılan en küçük ünitesi olan alveollere kadar virüs bulaşı olabilir. O nedenle maske takmak virüs bulaşını önlemek adına çok önemlidir. Virüs bulaşı olan ya da virüs maruziyeti olan her birey hasta olmamaktadır. Bu da insanların bir kısmında virüse karşı doğal bir bağışıklık olabileceğini düşündürmektedir.
Covid-19 belirtileri nelerdir?
Covid-19’lu hastalarda hafif hastalık belirtilerinden ağır hastalık belirtilerine kadar değişen geniş bir belirti çeşitliliği vardır. Virüse maruziyettten 2-14 gün sonra belirtiler ortaya çıkabilir. Covid-19’un başlıca belirtileri, boğaz ağrısı, burun akıntısı, ateş, titreme, öksürük, nefes darlığı, çabuk yorulma, halsizlik, kas ağrıları, eklem ağrıları, sırt ağrısı, tüm vücutta ağrı, baş ağrısı, tat ya da koku kaybı, bulantı, kusma, ishaldir. Hastalarda bunlardan başka belirtiler de ortaya çıkabilir. Hastalarda tüm semptomların olması beklenmez.Eşlik eden kronik hastalığı olanlarda ya da yaşlılarda ek belirtiler de olabilir.
Covid-19 neden yaşam tehdit edici bir hastalıktır?
COVİD-19’da görülen başlıca sorun akciğer tutulumudur. Sars Cov-2 virüsünün en önemli özelliklerinden bir tanesi akciğerlerde tip-2 hücrelerinde bulunan ACE-2 reseptörlerine kolay yapışması ve bu hücrelerin içine kolay girmesidir. Akciğerlerdeki başlıca tip 2 hücrelerine bağlanan ve bu hücrelere giren virüs bir dizi iltihabi olayları başlatır; akciğerlere birçok iltihabi hücre gelir. Aslında akciğerlere gelen yabancı partikül ya da mikroorganizmalara akciğerler hemen hemen her zaman iltihabi bir reaksiyon ile yanıt verirler. Covid-19’da da bu böyledir. Akciğer tutulumu olan hastaların önemli bir kısmında süreç akciğerlerde önemli bir sorun bırakmadan iyileşmeyle sonlanır ancak bir kısım hastada akciğer tutulumu anormal bir inflamatuar (iltihabi) yanıta yol açabilir bu da akciğerlerde tutulumun yaygınlaşmasına ve ağır solunum yetmezliğine yol açabilir. Farklı nedenlerle de akciğerlerde Covid-19 pnömonisi yaygınlığı artabilir ve solunum yetmezliği gelişebilir. Ağır solunum yetmezliği gelişmiş hastalara suni solunum cihazıyla yüksek oranda oksijen vermek gerekebilir. Bundan başka Covid-19’lu hastalarda diğer zatürelerde görülenden daha fazla pıhtılaşma sorunları görülebilmektedir. Akciğerlerde lokalize pıhtılar (trombi) olabileceği gibi akciğerlerin büyük damarlarında da pıhtılar gözlenebilir. Solunum yetmezliğine katkıda bulunan en önemli faktörlerden bir tanesi de Covid-19’da gözlenen bu pıhtı oluşması durumudur. Kalp gibi vücudun bir çok organında da ACE-2 reseptörleri bulunduğundan Covid-19’lu hastaların diğer organları da Sars Cov-2 virüsü tarafından etkilenmiş olabilir.
Covid-19 tedavisi nasıldır?
Covid-19’un bilinen kesin bir tedavisi yoktur. Covid 19’lu hastalarda Sars Cov-2 virüsüne özgü hastalığı tam olarak iyileştiren bir ilaç yoktur. Monoklonal antikorların hastalığın erken dönemlerinde faydalı olabilecekleri gösterilmiştir. Hastanede yatan hastalar uygun hidrasyonu ve vitaminleri içeren destek tedavisi, kan sulandırıcı ilaçlar, kortizon tedavisi ve oksijen tedavisi gibi tedavilerden fayda görebilirler. Bazı hastalar için yoğun bakım takibi ve suni solunum cihazı kullanımı gerekli olabilmektedir.
Salgın hastalıklarda yapılması gereken en önemli işlem hasta olmayı ve dolayısı ile hastalığın yayılmasını önlemektir. Bunun için en etkin yöntem ise aşı yapılmasıdır. Aşı olmanın yanı sıra hijyen, özellikle Covid-19 hastalığı yüksek oranda solunum yoluyla bulaştığı için, izolasyon/temas kurallarına uyulması ve maske takılması çok önemlidir.
